Ο ΑΛΛΟΣ ΜΟΥ ΕΑΥΤΟΣ - Ο ΜΕΤΑΝΑΣΤΗΣ Εκτύπωση
Άρθρα
Παρασκευή, 16 Ιανουάριος 2009 13:11

Ο ΑΛΛΟΣ ΜΟΥ ΕΑΥΤΟΣ – Ο ΜΕΤΑΝΑΣΤΗΣ

 

Οι οικονομικές και γεωπολιτικές αλλαγές που συντελούνται στην Ευρώπη τα τελευταία 18 χρόνια δεν ήταν δυνατό να αφήσουν ανέπαφη την Ελλάδα. Από μια χώρα παραδοσιακά "εξαγωγής" μεταναστών μεταβλήθηκε σε χώρα "υποδοχής" ατόμων που εγκατέλειψαν τις εστίες τους για να αναζητήσουν μια καλύτερη τύχη.

 

Το πόσο απροστάτευτος είναι ο μετανάστης το δείχνουν εκατοντάδες μαρτυρίες μεταναστών καθώς ο κάθε ξένος, που είναι νόμιμα εγκατεστημένος εδώ, έχει σχεδόν πάντα να διηγηθεί δικές του εμπειρίες άδικης συμπεριφοράς εκ μέρους οργάνων της κρατικής εξουσίας. Οι ίδιοι αυτοί ξένοι αναγνωρίζουν παράλληλα το γενικότερο κλίμα εγκαρδιότητας και αλληλεγγύης που έχουν βρει στην Ελλάδα ανάμεσα σε συνανθρώπους τους. Μπορεί να υποστηριχθεί, βάσιμα, ότι η ελληνική κοινωνία δεν έδωσε μέχρι στιγμής δείγματα μαζικού ρατσισμού. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπήρξαν ή ότι δεν θα υπάρξουν κρούσματα συλλογικής, ξενόφοβης συμπεριφοράς. Αυτά τα επεισόδια, όμως, είναι περιορισμένης κλίμακας και δεν εστιάζονται στη γενική στάση των μελών της ελληνικής κοινωνίας.. Η κοινή γνώμη στην Ελλάδα δεν είναι ρατσιστική. Δεν απαντάται πηγαία ξενοφοβία, ορμέμφυτο μίσος κατά του ξένου στην Ελλάδα. Ωστόσο, ανεξαρτήτως σε ποια βαθμίδα συναντάται, το πρόβλημα του ρατσισμού και της ξενοφοβίας στην Ελλάδα, είναι υπαρκτό και προς το παρόν, οι μετανάστες βρίσκονται στο οικονομικό, πολιτιστικό, εκπαιδευτικό, κοινωνικό αλλά και στο χωροταξικό περιθώριο.

Στα πλαίσια του Γ΄ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης 2000-2006, του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Απασχόληση και Επαγγελματική Κατάρτιση» του Υπουργείου Απασχόλησης & Κοινωνικής Προστασίας, η «ΠΟΛΥΝΟΗ» κλήθηκε να συμβάλλει ενεργά στο σχέδιο δράσης «ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΤΗΤΑ». Η αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία «ΠΟΛΥΝΟΗ» δραστηριοποιείται εδώ και δύο περίπου χρόνια στο κοινωνικό, περιβαλλοντικό, πολιτιστικό, αναπτυξιακό, εκπαιδευτικό και επιστημονικό πεδίο, αναπτύσσοντας μία cross-border φιλοσοφία ενδυνάμωσης, κοινωνικής ευθύνης, κοινωνικής αλληλεγγύης και βιωσιμότητας (αειφόρου ανάπτυξης). Οι στόχοι αυτού του έργου ήταν αφενός η άρση προκαταλήψεων, η δημιουργία υποδομών και η προώθηση πρακτικών που θα επιτρέψουν την ισότιμη αντιμετώπιση στην αγορά εργασίας και την ενδυνάμωση του εργατικού δυναμικού με διαφορετική εθνική ή φυλετική προέλευση έτσι ώστε η κοινωνική τους ένταξη να γίνει πιο εφικτή και αφετέρου η ενίσχυση της απασχολησιμότητας ανέργων και ευάλωτων κοινωνικά ομάδων μέσω της προώθησης του λειτουργήματος του πολιτισμικού διαμεσολαβητή τόσο στον γηγενή όσο και στον αλλοεθνή πληθυσμό του Δήμου Πύργου ώστε να ενδυναμωθεί η διαπολιτισμική τους συνείδηση. Βασική για την αρμονική ένταξη των μεταναστών είναι η δυνατότητα εξασφάλισης αποτελεσματικών υπηρεσιών για όλους, λαμβάνοντας υπόψη τις πολιτισμικές αντιλήψεις, τα πολιτισμικά και θρησκευτικά πιστεύω και τις καθημερινές πρακτικές αυτών.

Εδώ καλείται να παίξει οριστικό ρόλο ο πολιτισμικός διαμεσολαβητής. Το λειτούργημα του πολιτισμικού διαμεσολαβητή αποτελεί μια γέφυρα επικοινωνίας μεταξύ των υπηρεσιών και της κοινότητας των μεταναστών. Ο διαμεσολαβητής δεν είναι δικαστής, δεν είναι διαιτητής, δεν κρίνει ποιος έχει δίκιο ή άδικο, δεν αποφασίζει για τα εμπλεκόμενα μέλη σε μια διένεξη. Με τις δραστηριότητές του, ο Πολιτισμικός διαμεσολαβητής πρέπει να επιδιώκει την ανάπτυξη μιας επικοινωνιακής διαδικασίας μεταξύ δύο υποκειμένων/ομάδων στο νέο πλαίσιο για το προς ένταξη άτομο ή ομάδα: μεταξύ του μετανάστη και της κοινότητας. Η εν λόγω επικοινωνιακή διαδικασία πρέπει επομένως να είναι διπλής κατεύθυνσης και κυκλική και σε συμβολικό επίπεδο: πρόκειται για την οικοδόμηση χώρων και πλαισίων επικοινωνίας και διαμεσολάβησης όπου οι μετανάστες ενθαρρύνονται να μοιραστούν την εμπειρία τους, αφηγούμενοι την προσωπική τους ιστορία και όπου τους δίδεται η ευκαιρία να ανασυνθέσουν σημασίες και ψυχοσυναισθηματικούς αντίχτυπους. Έτσι παίρνουν ενεργή θέση όχι μόνο απέναντι στο ίδιο τους το παρελθόν αλλά και σε σχέση με την ανάπτυξη των μελλοντικών ικανοτήτων τους.

Ο διαμεσολαβητής λειτουργεί με βάση τα δεδομένα τα οποία μαθαίνει από τις δύο πλευρές, ενημερώνει και συμβάλλει στην ευαισθητοποίηση με στόχο τη βελτίωση των σχέσεων ατόμων από την ομάδα των μεταναστών από τη μια πλευρά και ευρύτερων κοινωνικών φορέων και δομών από την άλλη (π.χ. οργανώσεις εργοδοτών, ΟΤΑ, κοινωνικών και εθελοντικών φορέων, κ.α.) Ο πολιτισμικός διαμεσολαβητής παρέχει την απαιτούμενη στήριξη στους ίδιους τους μετανάστες, ούτως ώστε να διευκολύνει την διαδικασία ένταξής τους τόσο στην αγορά εργασίας όσο και στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Συνεισφέρει στη διάδοση καλών πρακτικών που μπορούν να αξιοποιηθούν από ένα ευρύ φάσμα φορέων για την καταπολέμηση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας. Παράγει υλικό που μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο από τις δημόσιες υπηρεσίες όσο και από την μειονοτική/μεταναστευτική κοινότητα για την προώθηση της διαπολιτισμικής συνειδητότητας. Υπάρχει δε περισσότερο όφελος από την οργάνωση μιας συντονισμένης προσπάθειας, παρά να αφεθεί στην αυτοπροαίρετη ιδιωτική πρωτοβουλία.
Προς αυτή τη κατεύθυνση πρέπει να πορευθούμε όλοι από κοινού, για να γίνει η Πολιτισμική Διαμεσολάβηση θεσμός σε όλη την Ελληνική Επικράτεια, προς όφελος των ομάδων στόχου και των φορέων.

Τα οφέλη που μπορούν να αποκομίσουν τα άτομα των ομάδων στόχου είναι εξαιρετικά σημαντικά.

· Θα έχουν εύκολη πρόσβαση σε όλες τις πληροφορίες θεσμικού, νομικού και κοινωνικού περιεχομένου που τους είναι απαραίτητες για την ομαλή τους ενσωμάτωση.

· Θα απολαμβάνουν εξειδικευμένη συμβουλευτική στήριξη και πρακτική βοήθεια στις συναλλαγές τους με διάφορες υπηρεσίες.

· Θα ενταχτούν σε πολιτισμικές διαδικασίες με τον τοπικό πληθυσμό και κατά συνέπεια θα αποφύγουν τον αντίκτυπο του ρατσισμού και της ξενοφοβίας. Αυτό θα αμβλύνει τις εντάσεις που δημιουργούνταν αναπόφευκτα λόγω της ιδιότητάς τους ως ξένων και θα τους επιτρέψει να διεκδικούν με αξιώσεις τα δικαιώματά τους.

Κατά τη διάρκεια της υλοποίησης του σχεδίου δράσης Διαπολιτισμική συνειδητότητα, η ΠΟΛΥΝΟΕ ΜΚΕ έχει πραγματοποιήσει επισκέψεις ενημέρωσης σε Δημόσιες υπηρεσίες, οργανισμούς και φορείς έχει έρθει σε επαφή με ομάδες μεταναστών για την προώθηση της διαπολιτισμικότητας και του ρόλου του πολιτισμικού διαμεσολαβητή, έχει διοργανώσει συναντήσεις όπου μετανάστες και εκπρόσωποι δημόσιων φορέων βρέθηκαν μαζί και προσπάθησαν να βρουν λύσεις για μια καλύτερη συνεργασία. Επίσης πραγματοποιήθηκαν επισκέψεις στα σχολεία του Δήμου μας όπου περάσαμε το μήνυμα της διαπολιτισμικότητας και της αποδοχής της διαφορετικότητας υπογραμμίζοντας τα οφέλη μιας πολυπολιτισμικής κοινωνίας. Η έκθεση ζωγραφικής με θέμα τη διαπολιτισμικότητα σημείωσε μεγάλη επιτυχία καθώς το μήνυμα που προσπάθησαν να περάσουν στο κοινό οι μικροί καλλιτέχνες μαθητές των δημοτικών σχολείων της πόλης ήταν εκείνο της αλληλεγγύης, της αγάπης για το συνάνθρωπο ανεξαρτήτως χρώματος, εθνικότητας ή θρησκείας. Τέλος, η ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στις 28.11.2008 στο Λάτσιο Δημοτικό Μέγαρο Πύργου έδωσε την ευκαιρία σε πολλούς ξένους και Έλληνες να συζητήσουν και να αναζητήσουν λύσεις για μια καλύτερη συμβίωση ενώ εκπρόσωπος της ΑΔΕΠ έκανε μια εκτενή παρουσίαση του έργου και των αποτελεσμάτων του γραφείου στήριξης του Δήμου Πύργου.

Το 1o ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ ΠΥΡΓΟΥ που λειτούργησε στην ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΠΥΡΓΟΥ απασχόλησε πολιτισμικούς διαμεσολαβητές και εξυπηρέτησε δωρεάν τους Μετανάστες, Παλιννοστούντες, Αιτούντες άσυλο, Πρόσφυγες. Σημειώθηκε μεγάλη επιτυχία καθώς εκατοντάδες μετανάστες απευθύνθηκαν στο γραφείο στήριξης για θέματα που αφορούσαν την νόμιμη διαμονή τους στην Ελλάδα, την ένταξη τους στην αγορά εργασίας, στο σύστημα υγείας και παιδείας.

Το βέβαιο είναι ότι τα κύματα των μεταναστών που ήρθαν, κυρίως παράνομα, στην Ελλάδα άλλαξαν σημαντικά τη φυσιογνωμία της χώρας. Έδωσαν ώθηση στην οικονομία συντέλεσαν στην αλλαγή του εργασιακού τοπίου και έφεραν στην επιφάνεια υπάρχουσες προκαταλήψεις. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η Ελλάδα, ως χώρα χωρίς μεγάλη εμπειρία σε θέματα μεταναστών, άρα και ένταξής τους, οφείλει να αξιοποιήσει την εμπειρία των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που έχουν γνωρίσει πριν από αυτή το φαινόμενο. Κάτι τέτοιο θα βοηθούσε αφενός στην υιοθέτηση δοκιμασμένων προτύπων ένταξης και αφετέρου στην αποφυγή δυσάρεστων καταστάσεων, οι οποίες απειλούν σοβαρά την κοινωνική ειρήνη και συνοχή.

H ένταξη εμφανίζεται ως το τελικό στάδιο της οικονομικής και πολιτιστικής ανέλιξης ενός μετανάστη στην κοινωνία υποδοχής. Είναι μία ένδειξη πως ο μετανάστης από την μια έχει δεχτεί τους κανόνες της κοινωνίας υποδοχής και από την άλλη ότι η κοινωνία υποδοχής τον έχει αποδεχτεί πλήρως. Από αυτή την άποψη η ένταξη εμφανίζεται ως μία δυναμική, αμφίδρομη διαδικασία, αμοιβαίου συμβιβασμού μεταξύ όλων των μεταναστών και υπηκόων των κρατών μελών.

Αυτή η διαδικασία περιλαμβάνει λοιπόν τη συνάντηση της βούλησης του μετανάστη που δεν επιθυμεί πλέον να τον βλέπουν ως «αλλοδαπό» με τη βούληση της κοινωνίας υποδοχής να τον υποδεχτεί ως ισότιμο μέλος της.

Για την επίτευξη αυτού του στόχου προτείνουμε την ενθάρρυνση πολυπολιτισμικών δράσεων και εκδηλώσεων, για παράδειγμα ενημερωτικών εκστρατειών ή διαπολιτισμικών εκδηλώσεων με στόχο τη διάδοση συγκεκριμένων και εξακριβωμένων πληροφοριών σχετικά με τους πολιτισμούς, τις θρησκείες και την οικονομική και κοινωνική προσφορά των μεταναστών, πράγμα που θα συνδράμει στην βελτίωση αντιλήψεων του ευρύτερου κοινού.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο η εκπαίδευση «πολιτισμικών διαμεσολαβητών» αποτελεί μια αναγκαία συνθήκη. Πρόκειται για πρόσωπα που θα προέρχονται από τις ομάδες των μεταναστών που διαμένουν στις τοπικές κοινωνίες, τα οποία μπορούν να παίξουν ένα σημαντικό διαμεσολαβητικό ρόλο. Η παρουσία των «πολιτισμικών διαμεσολαβητών» ενισχύει την ικανότητα των παροχών δημοσίων και ιδιωτικών υπηρεσιών να συνεργάζονται με τους μετανάστες μέσω διαπολιτισμικής διερμηνείας και μετάφρασης, εποπτείας, διαμεσολάβησης με τις κοινότητες των μεταναστών κλπ. Επιπλέον ενσωματώνει την διαπολιτισμική διάσταση στις πολιτικές πρόσληψης και κατάρτισης.

Τέλος, θεωρώντας ότι η διαδικασία της πολιτισμικής διαμεσολάβησης συμβάλλει σημαντικά στη διάδοση και ενσωμάτωση καλών πρακτικών για την καταπολέμηση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας και μπορεί να αξιοποιηθεί από ένα ευρύ φάσμα φορέων (τοπική αυτοδιοίκηση, υπηρεσίες και δομές της πολιτείας που εξυπηρετούν μετανάστες και πρόσφυγες, κοινωνικούς και εθελοντικούς φορείς, φορείς εργοδοτών και άλλους) προτείνονται τα εξής:

Α) Αναγνώριση και θεσμοθέτηση του ρόλου του Πολιτισμικού Διαμεσολαβητή από την πολιτεία.

Β) Δημιουργία ενός Εθνικού Μητρώου Πολιτισμικών Διαμεσολαβητών, το οποίο θα αποτελεί σημείο αναφοράς για φορείς και υπηρεσίες σε όλη τη χώρα που επιθυμούν να αξιοποιήσουν τις υπηρεσίες τους.

Γ) Υλοποίηση ενεργειών διάχυσης της ενημέρωσης για το ρόλο και τις υπηρεσίες του πολιτισμικού διαμεσολαβητή από φορείς που διαθέτουν εμπειρία στην πολιτισμική διαμεσολάβηση.

Δ) Αύξηση των προγραμμάτων και σεμιναρίων εκπαίδευσης στην πολιτισμική διαμεσολάβηση και δημιουργία τμημάτων εκπαίδευσης που θα είναι μικτά, δηλαδή θα συμμετέχουν Έλληνες αλλά και άτομα της ομάδας-στόχου (μετανάστες-πρόσφυγες).